Het maritieme begrip ‘blank sailings’ is in de luchtvrachtsector onbekend gebleven. Sterker nog, passagevliegtuigen werden omgebouwd tot vrachtvliegtuigen, waarmee nieuwe begrippen ontstonden als ‘COP’s’ (Cargo Only Passage) en ‘Preighters’. Ze komen nog steeds in forse aantallen naar Schiphol omdat vrachtcapaciteit schaars is en voorlopig ook lijkt te blijven.

Ik schrijf dit, omdat vorige week in de media de eerste berichten stonden over de uitdagingen die de logistiek te wachten staan zodra er een vaccin tegen het coronavirus zal zijn ontwikkeld. Daar waar vaccinproducenten nu heel hard werken aan de ontwikkeling van een vaccin, moeten we ook al gaan nadenken over de tijdige distributie ervan. Want het gaat om enorme aantallen waarbij – in ieder geval in de eerste fase – vervoer door de lucht de meest voor de hand liggende transportmodaliteit lijkt.

In een recent interview schatte Emirates SkyCargo in dat voor het beschermen van de halve wereldbevolking de laadcapaciteit van 8.000 vrachtvliegtuigen nodig is. Pijnlijke conclusie die volgde: daar zijn we nog niet klaar voor. Het gaat immers om een extreme extra vraag naar luchtvrachtruimte, ruimte die vooralsnog beperkt is door het wegvallen van veel passagiersvluchten. Daar komt nog bij, dat een groot deel van de vrachtvloot binnenkort toe is aan regulier technisch onderhoud. Dat onderhoud is uitgesteld door de drukte tijdens de eerste maanden van de coronacrisis.

Daarnaast zien we dat de bellycapaciteit maar heel langzaam toeneemt en de vooruitzichten voor een verder herstel van de passagiersmarkt op de korte termijn niet goed zijn. IATA stelde vorige week haar voorspelling over het hersteltempo van de passagiersluchtvaart negatief bij. De luchtvaartorganisatie gaat nu ‘op z’n vroegst’ uit van een normalisering in het jaar 2024.

Een coronavaccin roept daarnaast nog een heleboel andere vragen op. Wanneer is het er? Zijn we als Nederland alleen ontvangende partij, of gaan we het ook produceren? Hoe zit het met de distributie mondiaal en in West-Europa? Welke rol is voor Nederland weggelegd? Wat zeker is, is dat duizenden extra vluchten een essentiële rol gaan spelen in de mondiale verdeling van het vaccin, maar de distributie zal ook vragen om enorme hoeveelheden koelwagens, speciale opslag en temperatuur geregelde dolly’s. En heel belangrijk: ook om beveiliging. Het laatste wat je wilt, is diefstal of vervalsing van het vaccin. De vervoersketen moet compleet waterdicht zijn, en het liefst zo digitaal mogelijk.

Ons staat een ketenbrede uitdaging te wachten. Producenten, expediteurs, airlines en overheden moeten met elkaar in gesprek over hoe wij deze uitdaging aangaan. Is er bijvoorbeeld voldoende ruimte op Schiphol in de vorm van slots en landingsrechten? Kan de vrachtafhandeling het hier aan? Is er ook voldoende koelcapaciteit op Schiphol en Maastricht Airport? Dat alles moeten we snel in kaart brengen. Een van de troeven die we daarbij op Schiphol hebben, is de ‘Pharma Gateway Amsterdam’, een alliantie van ruim twintig bedrijven op en om de luchthaven. Maar de vraag is allereerst: wie gaat de eerste stap zetten? Wij hebben voor alle zekerheid als luchtvrachtsector vorige week al contact gelegd met het ministerie van IenW.